Günümüzde Teknoloji Bağımlılığı

Phubbing (sosyotelizm) adı da verilen teknoloji bağımlılığı günümüzde giderek artmaktadır.

Teknolojinin her geçen gün gelişmesiyle birlikte bireylerin davranışları, öncelikleri ve değer yargıları değişime uğramaktadır. Akıllı telefon kullanımının yaygınlaşmasıyla beraber iletişim biçimlerinde dikkate değer bir değişim görülmektedir. Ekranda geçirilen sürenin artmasıyla birlikte yeni bir problemli davranış oluşmuştur. İnternete telefondan rahatça erişim sağlanabilmesi ve diğer sosyal uygulamaların kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte bağımlılık artmıştır. Bu nedenle sosyal ilişkiler zarar görmeye başlamış ve önemli bir davranış bozukluğu olan “phubbing kavramı (sosyotelizm) “ ortaya çıkmıştır.

Akıllı telefonlar doğru ve yerinde kullanıldığı zaman yararlı ve hayatı kolaylaştıran bir icat iken; yanlış kullanımı ya da fazla kullanımı da alışkanlıkların değişmesine, asosyalleşmeye ve telefon bağımlılığına neden olan bir icada dönüşmektedir.

Phubbing (Sosyotelizm) kavramı uzun yıllardır hayatımızda olmasına rağmen, kelime olarak dilimize ve literatüre yeni girmiştir. Gelişen teknolojinin sosyal ve kültürel anlamda insan yaşamına negatif etkilerinden birisi olan phubbing, bir tür teknoloji bağımlılığıdır. Sosyal medya, internet ve oyun bağımlılığı gibi birçok faktörü içeren çok boyutlu bir yapıdır. İngilizce phone (telefon) ve snubbing (yok sayma, kötüye kullanma ) kelimelerinin birleşimiyle phubbing kavramı oluşmuştur. Bu davranışları sergileyen kişiye ise “phubber” denilmektedir. Kelime anlamı olarak; çevresindeki insanlarla sosyalleşirken iletişim kurmamak ve akıllı telefonunun ekranına normalden daha uzun süre bakmak anlamına gelir.

Yapılan çalışmalar phubbingin ilişkileri olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Örneğin; arkadaşlarınızla dışarda kahve içiyor ve sohbet etmeye çalışıyorsunuz. Arkadaşlarınızdan birisi sürekli elinde telefonla ilgileniyor ve onunla sohbet etme imkanı bulamıyorsunuz. Çünkü arkadaşınız o anda konuşulanları dinlemiyor, elinde telefon ve sürekli sosyal medya ile ilgileniyor. Diyaloğa geçemiyor ve adeta masadaki diğer kişileri görmezden geliyordur. Muhtemelen buna benzer bir tabloyla günlük yaşantınızda sık sık karşı karşıya kalıyor ya da aynı davranışları çevrenizdeki insanlara farkında olmadan siz yapıyor olabilirsiniz. Bu örnekte olduğu gibi teknolojiyi bir amaç doğrultusunda kullanmamak phubbing davranışını arttırmaktadır. Bu nedenle yüz yüze kurulan iletişimin değeri azalmaktadır. Kişi kasıtlı ya da kasıtsız olarak karşısındakileri ihmal etmeye başlar. Akabinde ilişkilerinde iletişim sorunları meydana gelir ve sosyal yaşamının kalitesi bozulur.

Özellikle romantik ilişkilerde beklenilen ilginin, teknoloji vasıtasıyla farklı bir nesne ya da kişi üzerinde olması ilişkinin dinamiğine zarar vermektedir. Kıskançlık, ilgisizlik, duygusal desteğin azalması, birlikte geçirilen kaliteli zamanların azalması, telefonla ilgili çatışmaların artması ve ilişkiyi devam ettirmede isteksizlik gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Phubbing davranışının artmasındaki en önemli etken yoğun akıllı telefon kullanımı ve öz kontrolün yeterli düzeyde sağlanamamasıdır. Telefonda geçirilen sürenin artışıyla birlikte stres, psikolojik iyi oluş halinin azalması, sosyal medyadaki gelişmeleri kaçırma korkusu, problemli sosyal medya kullanımı, kaygı, sosyal fobi ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar ortaya çıkmaktadır. Ayrıca yapılan çalışmalarda phubbing davranışları olan bireylerin depresyon seviyelerinin yüksek olduğu gözlenmiştir.

Akıllı telefon kullanımı yaşamınızı ele geçiriyor ve sosyal yaşantınıza zarar vermeye devam ediyorsa psikolojik destek almanız önerilir. Phubbing davranışını önleyebilmek ya da en aza indirebilmek için bilinçli farkındalık kazanımı önemlidir.

Psikolog Funda Buharalı.