Vajinismusun Nedenleri

Cinsel işlevler genelde fiziksel ve psikolojik etkenlerin rol oynadığı çoklu karmaşık ilişkilerden etkilenmektedir. Birçok vakada birden fazla etken rol oynar.

Vajinismusun da tek ve belirli bir nedeni yoktur. Psikoanalitik, bilişsel, davranışçı ve psikodinamik temelli işleme hataları, sosyokültürel faktörler, fiziksel yaklaşım ve pelvik taban kaslarının aşırı tepkisel cevabı vajinismusa sebep olmaktadır.

Vajinismus nedenlerinde psikoanalitik yaklaşım:

1-Birçok psikolojik sorunda olduğu gibi vajinismusta da cinsel sorunun ana kaynağı bilinçdışında, zihnimizin derinliklerinde saklanan çatışmalardır.

2-Psikoanalitik yaklaşım, vajinismusta kasılma tepkisinin neden geliştiğine cevap aramaz. Bedenin bu tepkiyle cevap vermesine neden olan ruhsal yapının bilinçdışı işleyişini aydınlatmaya çalışır.

3-Psikoanalitik yaklaşımda bugün değil, geçmiş söz konusudur.

4-Bilinçdışı çatışmaların temelinde cinsellikten zarar görme korkuları, erkeğe beslenen kıskançlık ve düşmanlık düşünceleri vardır.

5-Kayıtsız bağlanma, aşık olma korkusu ve haz almaya karşı gelişmiş suçluluk duyguları vajinismus sebepleri arasındadır.

6-Kız çocuğunda fallik dönemdeki penis kıskançlığı çözüme kavuşmamışsa, bilinçdışı bu istek erişkinlikte erkeğin cinsel arzusunu hüsrana uğratma amacıyla fiziksel dışavurum olarak vajinismus şeklinde kendini gösterebilir. Bu kadının kendi kastrasyonunun öcünü almaya yönelik bir tepkidir.

7-Vajinismus, ego için tehdit oluşturan bilinçdışı çatışmaların histerik veya konversiyon reaksiyonu şeklinde dışa vurumudur.

8-Vajinismus, vücudun içine yani dolaylı olarak bireyin benlik sınırlarının işgale uğramasına karşı bir savunmadır. Bu kendini koruma içgüdüsünden kaynaklanmaktadır.

9-Babaya yönelik pasif öfkenin bugünkü partnere yönelmesi bir vajinismus sebebidir.

10-Tedavide hastanın bilinçdışı erkek düşmanlığı ve bundan doğan çatışmaları çözümlemek hedeflenir.

Vajinismus nedenlerinde bilişsel yaklaşım:

1-Bilişsel süreçlerden anlamlandırma, yorumlama ve algılama bozukluğu vajinismus nedenidir.

2-Vajinismik yanıtta, sorunlu davranış ve rahatsız edici duyguları açığa çıkaran, derinde yatan otomatik düşüncelerdir. Bu otomatik düşünceler mantık süzgecinden geçirilmezler. Cinsellikle ilgili abartılı ve yanlış inançlar, gerçekçi olmayan beklentiler bu grupta değerlendirilir.

3-Bilişsel çarpıtma yaşayan kadınlar genital bölgelerinin çirkin ve rahatsız edici olduğunu düşünürler, vajinalarının penisi içine alamayacak kadar küçük olduğuna inanırlar, kızlık zarını aşılması güç bir engel olarak görürler, hamile kalma ve doğurma fobileri vardır.

4-Penis ve ejakulata yönelik korku ve tiksinti, vajinal spazmın penis vajinaya girdikten sonra da olup, penisin kıskıvrak yakalanarak köpeklerdekine benzer bir durumun yaşanacağı inancı yaygın olarak mevcuttur.

5-Terapide hastayla aktif bir iletişim ve tartışma yöntemiyle yeni ve uyumlu yorumlar yapması sağlanarak olumsuz ve çarpıtılmış bilişlerin yeniden yapılandırılması hedeflenir.

Vajinismus nedenlerinde davranışçı yaklaşım:

1-Vajinismus bir tür öğrenilmiş uyumsuz davranıştır.

2-Cinsel uyarıya çok çeşitli iç ve dış nedenlerden dolayı olağandışı ve olumsuz cinsel tepki verilmektedir. Bu tepki esnasında oluşan yoğun anksiyete vajinismusta etkendir.

3-Cinsel penetrasyon sırasında ağrı beklentisine karşı koşullandırılmış bir anksiyete reaksiyonu vajinismik yanıta neden olmaktadır.

4-İlk cinsel girişim denemesinin ensest, tecavüz gibi istenmeyen bir tarzda gerçekleşmesi veya cinsel bilgisizlik, yanlış inançlar ve cinsel mitler neticesi ilk cinsel birleşme deneyiminin ağrılı olması, koşullanma ile sonraki ilişkilerde de acı ve korku beklentisi yaratarak vajinismusa sebep olabilmektedir.

5-Davranışçı yaklaşıma göre vajinismus öğrenilmiş bir davranıştır ve öğrenme temeli baz alınarak sistematik duyarsızlaştırma, duyumlara odaklanma, kas egzersizleri ve karşıt koşullandırma metotları ile tedavi yönlendirilir.

Vajinismus nedenlerinde psikodinamik yaklaşım:

1-Psikodinamik yaklaşımda bilinçli ya da bilinç öncesinde eşe karşı kızgınlık ve ambivalans (aynı kişi ya da nesneye hem sevgi hem nefret duyma) duygular temel alınır. Bu duygulara sahip kadınların farkında olmadan da olsa eşlerini cinsel olarak mutsuz etmek, cinsel birleşmemeye izin vermemek gibi yaklaşımları söz konusudur.

2-Psikodinamik yaklaşım, psikoanalitik yaklaşıma benzemekle birlikte sorunu bilinçdışında değil, geçmiş ve hâlihazırdaki yaşantıların içinde arar.

3-Psikodinamik yaklaşıma göre vajinismus, kişilerarası ilişkideki başka bir sorunun görünürdeki yüzüdür.

4-Kızlıktan kadınlığa geçişe hazır olmamak, kızlık zarının kaybına direnme de psikodinamik yaklaşımda baz alınır.

5-Vajinismus yakınması olan kadınların partnerlerinde çoğu kez sertleşme kusuru ve erken boşalma gibi cinsel problemler ve kendine güveni az, kuruntulu, pasif, bağımlı, cinselliği yük olarak gören bir kişilik yapısı söz konusudur. Psikodinamik yaklaşımda bu da göz önünde tutulur. Erkeğin kişilik yapısının yanında kadının kişilik yapısının da benzer özellikler taşıdığı hemen hemen tüm vakalarda görülmektedir.

6-Dinamik tedavinin amacı doğrudan semptomu yani vajinismik tepkiyi düzeltmektir.

7-Psikodinamik yaklaşıma göre eş terapisi ve cinsel terapi birbirinden bağımsız değildir.

Vajinismus nedenlerinde sosyokültürel yaklaşım:

1-Bu yaklaşımda kadının sosyal pozisyonu ve toplumsal rolünden tatmin olmaması dikkate alınır.

2-Kadının bir şehvet nesnesi veya eş değil de anne olarak görülmesi vajinismusu tetiklemektedir.

3-Cinsel ilişki, sadece cinsel birleşme olarak ele alınmamalıdır. Duygusal yakınlık birinci derecede önemlidir.

4-Kadının vücudu üzerinde söz hakkı ve gücü olduğunda ve partneriyle eşit koşullar sağlandığında seks yapmaya veya yapmamaya karar vermesi gerektiği savunulur.

Pelvik taban kaslarının aşırı tepki ve ağrılı reaksiyonu:

1-Bu teoride pelvik taban kaslarının aşırı aktivasyonu vajinismustan sorumlu tutulur.

2-Pelvik taban kaslarının rolü, kronik gerilim baş ağrısındaki kas spazmına benzer tarzda değerlendirilir.

3-Vajinismusun primer bir cinsel işlev bozukluğu olarak değil, ağrıya karşı pelvik taban kaslarının istemsiz olarak kasılmasına bağlı sekonder bir reaksiyon olarak kabul edilmesini savunur.

4-Vajinismus bir genital ağrı bozukluğu olarak ele alınır.

5-Genital ağrılar multidisipliner bir yaklaşımla ele alınmalıdır.

6-Gerek vajinal penetrasyona gerekse genital ağrı problemine karşı gelişmiş şiddetli bir fobi vardır. Fobi ön planda olduğu içinde bilişsel davranışçı terapiler gerekir.

Fiziksel Yaklaşım:

1-Kızlık zarının yapısal özellikleri, endometriozis, pelvik inflamatuar hastalıklar, vajinal darlıklar, pelvik tümörler gibi doğrudan veya dolaylı olarak cinsel ilişkide ağrı sebebi olabilecek faktörler tedavi edilmelidir.

2-Vajinismus tedavisinde bu ağrıların giderilmesi ilk tercihtir.

3-Ağrı sebebi olabilecek hastalıkların tedavisi hariç, kızlık zarına müdahaleler, vajinal girişi genişletme ameliyatları, pelvik taban kaslarına yönelik cerrahi operasyonların modern vajinismus tedavisinde yeri yoktur.

Özetlersek, vajinismus heterojen, multisistemik ve multifaktöriyel bir hastalıktır.

Vajen mukozası ve pelvik taban kaslarını etkileyen ağrılı jinekolojik hastalıklar, öğrenilmiş ağrı, cinsellik, eş tedavisi, duygusal yapı ve cinsel travmaların ayrı ayrı ele alınıp, geniş bir perspektifte değerlendirilmesi gereken bir sorundur vajinismus.

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi merkezimizde sorunlu çifte göre kişiselleştirilmiş bir yaklaşımla, destekleyici ve psikoeğitimsel zeminde psikodinamik terapi, eş,çift ve ilişki terapisi ve bilişsel-davranışçı terapilerle vajinismusu %100 başarıyla tedavi ediyoruz.