PSİKOLOJİK TESTLER

Bireylerin kişisel özelliklerini, bilişsel yeteneklerini, davranış ve düşünce yapılarını birtakım psikolojik yöntemler ile saptama süreci, psikolojik değerlendirme olarak adlandırılır.

Psikiyatrik görüşme, aile öyküsü, sosyal öykü, geçmiş kayıt ve tedaviler ile bireyin dıştan gözlemi psikolojik değerlendirmenin temelini oluşturur. Bu süreçte psikolojik testler, yapılandırılmış görüşme çizelgeleri ve derecelendirilmiş ölçekler de önemli rol oynar.

Psikolojik testleri, davranış örneklerinin standartize edilmiş objektif ölçümü olarak tanımlayabiliriz. Psikolojik testler bireyin davranışlarını yorumlar, bunu hem diğer insan davranışlarıyla, hem de bireyin değişik zamanlardaki davranışlarıyla karşılaştırır.

İnsan davranışlarını örneklerken amaç o anki davranışı ölçmek değil, o örnek bağlamında diğer davranışlar hakkında bilgi sahibi olmaktır. Hedef, kişinin hangi durumlarda nasıl davranacağını öngörmektir. Psikolojik testler kişinin zihinsel, duygusal ve davranışsal özellikleriyle ilgili ölçüm yaparlar.

İyi bir psikolojik test, öncelikle nesnel, yani objektif olmalıdır. Yani test, testi uygulayanın bireysel fikirlerinden bağımsız olmalıdır. Her durumda testi kim uygularsa uygulasın aynı sonuçlar alınmalıdır. Testler belli standartizasyon ve normları sağlamış olmalıdır. Yani, kullanılan materyal ve puanlama önceden bellidir. Test güvenilir olmalıdır. Yani test tekrarlandıkça puanlar sabit kalmalıdır. Test geçerli olmalıdır. Ölçülmek istenen özelliği ölçebilmelidir. Testin yapılma amacını sağlayıp sağlamadığı, bir testin geçerliliğini gösterir. Test, ne amaçla geliştirilmişse o amaç için kullanılmalıdır.

İlk psikoloji laboratuarı Leipzig’de Wundt tarafından açılmıştır. 1890’larda Amerika’lı psikolog McKeen Cattell, üniversite öğrencileri arasında bazı ruhsal testler yaparak üstün nitelikli öğrencileri seçmeye çalışmıştır. Modern anlamda uygulamada yararlı ilk test ise, Fransa’da 1905 yılında Alfred Binet tarafından geliştirilen zeka testidir. Zeka testlerinden sonra kişilik testleri geliştirilmiştir.

Günümüzde psikolojik testler, psikiyatrik tanı ve takipten psikolojik araştırmalara, klinik, rehberlik ve rehabilitasyon merkezlerinden eğitime, işe giriş muayenesinden meslek seçimi ve endüstrinin her dalına yayılacak geniş bir yelpazede uygulama alanı bulmaktadır.

ZEKA TESTLERİ

Binet Testleri:

İki yaştan yetişkine kadar yaşları içine alan bir dizi testtir. Zeka yaşı kavramı bu sayede çıkmıştır. Günümüzde Stanford- Binet testleri olarak geçmekte, zekayı normal popülasyondaki çan eğrisi dağılımına göre vermektedir.

Wechsler Testleri:

Amerika’da Wechsler tarafından geliştirilen bireysel zeka testidir. Binet’ten farklı olarak yaşlardan ziyade çeşitli alt testleri, performans ve sözel bölümler halinde ayırmıştır. Bugün yetişkinler, çocuklarve okul öncesi çocuklar için kullanılan üç ayrı Wechsler testi mevcuttur.

Sözel testlerde genel bilgi, yargılama, aritmetik, benzerlik bulma, sayı dizileri ve sözcük anlamlarını içeren bölümler vardır.

Performans bölümü ise zaman sınırlıdır. Resim tamamlama, şifre oluşturma, küplerle desen oluşturma, resim düzenleme ve parça birleştirme gibi kısımlardan oluşmaktadır.

Wechsler testleri modernize edilerek günümüzde WAIS III, WISC IV, WPSSI isimleriyle yetişkinler ve çocuklar için ayrı ayrı kullanılmaktadır. Ortalama bir saat süren bu testler ölçümler yanında birey hakkında gözleme dayalı bilgi de verirler.

KİŞİLİK TESTLERİ

Kişilik kavramının karmaşıklığından dolayı bu testlerin objektiflik, güvenilirlik, geçerlik gibi nitelikleri zeka testlerine göre düşüktür.

Kağıt-Kalem Testleri:

Bireyin fikirleri, zevkleri, duyguları, ilgileri, olası reaksiyonları ile ilgili soru- cevap listelerinden oluşur. Sorular, ‘Evet’, ‘Hayır’, ‘Bilmiyorum’ şeklinde yanıtlanır. Uygulama standart, puanlama objektiftir.

Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI):

Amerika ve Avrupa ülkelerinde en çok kullanılan ve standartizasyonu yapılmış bir kişilik testidir. Normal bireylerle, psikiyatrik tanı grubuna giren 10 alt grubu birbirinden ayırmaya yarayan 556 soruluk bir testtir. Bu 10 alt grup hipokondriazis, depresyon, histeri, psikopatik sapma, erkeklik-dişilik, paranoya, psikasteni, şizofreni, hipomani ve sosyal içe dönüklüktür.

Temel testlerin altında testin geçerliğini gösteren 3 alt test bulunur. Bu 3 alt testin puanları cevapların içtenliğini ve doğruluğunu gösterir. Bu testlerden belli puanın üstünde alınması durumunda test geçersiz sayılır. Alt testler yalan söyleme, savunucu tutum alma ve belirtileri abartma veya kendini kötü gösterme eğilimlerini ölçer.

MMPI, Türkçeye çevirilmiş ve profilleri ülkemiz normlarına göre yeniden düzenlenmiş olup, yaygın olarak kullanılmaktadır.

HASTALIK ÖLÇEKLERİ

Beck Depresyon Envanteri:

Depresif belirti ve tutumu değerlendiren 21 maddelik bir testtir. Depresyon şiddetini göstermektedir. Tedavinin takibinde ve değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

Zung Depresyon Ölçeği:

Depresyonun affektif, psikolojik ve somatik özelliklerini değerlendirir.

SCL-90-R:

90 maddelik psikiyatrik belirtilerden oluşan bir testtir. Somatizasyon, obsesif-kompülsif özellikler, depresyon, anksiyete, öfke-düşmanlık, huzursuzluk, fobi, paranoid düşünce ve psikotik düşünce ayırımında kullanılır.

Kısa Psikiyatrik Değerlendirme Ölçeği:

Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklarda depresif ve psikotik belirtilerin şiddetini ve değişimini ölçen 18 maddelik bir testtir. Somatik ilgi, anksiyete, duygusal geri çekilme, suçluluk duyguları, kuşkuculuk, hostilite gibi belirtileri ayırt eder.

Bunların yanında şu testler de kullanılabilmektedir:

*Affektif Bozukluklar ve Şizofreni Çizelgesi (SADS)

*Tanı için Görüşme Çizelgesi (DIS)

*Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeği (PANSS)

*Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri

*Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği

*Şimdiki Durum Muayenesi (PSE)

*Genel Değerlendirme Ölçeği

PROJEKTİF TESTLER

İlk defa 1939’da L.K.Frank tarafından, Freud’un dinamik psikoloji prensiplerine dayanarak ortaya atılmıştır. Temelinde yansıtma(projeksiyon ego savunma mekanizması) yatar. Bireye belirsiz bir uyarıcı verilerek, onun duygu ve düşünceleri öğrenilmeye çalışılır. Dolaylı bir yöntem olup, birey verdiği cevapların önemini bilmez. Soruları özgürce, kendine göre istediği şekilde cevaplar. Evet, hayır gibi kısıtlı cevaplar yoktur. Şahsın kişiliğini bütün olarak değerlendirir. Standartizasyonu, nesnelliği, güvenilirliği güç testlerdir.

Rorschach Testi:

İsviçre’li psikiyatrist Herman Rorschach tarafından geliştirilen, mürekkep lekelerini algılamaya yarayan bir testtir. 10 kart üzerine basılı, simetrik mürekkep lekelerinden oluşur. Bireyle güven ilişkisi kurulduktan sonra bu konuda uzmanlaşmış bir psikolog tarafından uygulanması önemlidir. Verilen cevapta, lekenin neresinde görüldüğü, resmin verilen cevaba ne kadar benzediği, resmin ne olarak sınıflandırıldığı (hayvan, insan, bitki, ateş, kan gibi), cevabın orijinalliği (cevap herkes tarafından verilen cevaplar gibi mi, yoksa nadir rastlanan bir cevap mı) değerlendirmede önemli detaylardır.

Tematik Algı Testi:

Murray ve Morgan tarafından geliştirilen, hikaye anlatmaya elverişli resimler bulunan 30 karttan oluşur. Amaç, birey kartlarla ilgili hikaye oluştururken, hikayedeki kahramanla yaptığı özdeşimden çıkarımlarda bulunmaktır.

Tematik algı testinin (TAT) çocuklar için geliştirilen formu olan CAT üzerinde hayvan figürleri bulunan 10 karttan oluşur. Bu resimler, psikoseksüel dönemdeki temel çatışmaları yansıtmaya yöneliktir.

Rotter Cümle Tamamlama Testi:

Bir, iki kelimesi yazılıp, gerisi doldurulması için boş bırakılan maddelerden oluşur. ‘’Kadınlar …………..’’, ‘’En nefret ettiğim şey ……………….’’, ‘’Erkekler ………………..’’ gibi .

Antalya Psikiyatri, Psikoterapi ve Danışma Merkezimizde, tanı ve tedavide kulllanmakta olduğumuz uygun testlerle, tedavinin başarısı artmakta ve iyileşmenin düzeyi nesnel olarak takip edilmektedir.