İmposter Sendromu

Yaşamınız boyunca kariyerinizde iyi pozisyonlara gelmiş ve iyi işlere imza atmış biri olarak herkesin sizi başarılı görmesine rağmen, kendinizi yetersiz ve başarısız biri gibi mi algılıyorsunuz? Çevrenizdeki insanları kandırdığınızı mı düşünüyorsunuz? Temelinde kişinin kendini yetersiz ve başarısız hissetmesine sebep olan İmposter Sendromu adı verilen bir duygu durum bozukluğunu yaşıyor olabilirsiniz.

Diğer bir ismiyle Sahtekar sendromu olarak bilinir. Bu sendromdan muzdarip olan kişiler, diğer insanları bir başarı öyküsüyle kandırıyormuş hissi yaşar. Hatta başarılarını şans eseri elde ettiklerine ya da dış etkenlerden kaynaklandığına inanırlar. Sürekli başarılı olmadığı anlaşılır düşüncesiyle sahtekarlıkla suçlanma korkusu yaşar. Bu durumdan dolayı yoğun kaygı duyar. “Ben yaptıysam herkes yapabilir, sahip olduğu başarılarına yönelik hak etmiyorum, bunu hak edecek kadar çalışma göstermedim” gibi cümleler bu sendromu yaşayan kişilerden sık duyulan cümlelerdir. Gerçekliği çarpıtılmış yanlış inanışlardır.

1978 yılında Suzanne Imes ve Pauline Rose Clance isimli iki klinik psikoloğun 150 kadın üzerinde yaptığı araştırmadan sonra bu sendrom kavramsallaşmıştır. Çalışmaya katılan 150 kadın, edindikleri iyi pozisyonlara, kariyere ya da eğitime rağmen içsel olarak başarı hissinden yoksun davranan, gerçekte yeterince iyi olmadıkları inancıyla birlikte kendilerini takdir edemedikleri gözlemlenmiştir. Kadınlarda daha sık gözlenmektedir. Genellikle iyi mevkiye ulaşmış, aile öyküsünde başarı baskısıyla büyümüş kadınlarda daha çok görülür.

Bu sendroma sahip olan kişiler zaman içerisinde verimlilik kaybı ve performans düşüklüğü yaşar, ardından gerçek dışı unsurlara inanarak dış dünyaya kendini kapatır. Böylece kendilerine “yetersizlik” imajı empoze eder. Bu sendrom performans, verimlilik ve dış dünya ile gerçeklik arasındaki bağlantıyla ilişkilidir.
Bu sendromdan muzdarip kişiler iş yerinde sınır ihlallerine izin vermek, aşırı bağlılık, seviyesinin altındaki pozisyonlarda işe başvurma eğilimi, tükenmişlik, hak ettiği maaş düzeyinin aşağısını kabul etmek gibi davranışlarda bulunabilirler.

İmposter Sendromu Belirtileri :

Başarılı insanların yakalandığı bir sendromdur.
Kendini başarısız hissetmek,
Yetersiz görme eğilimi,
Diğer insanların başarılarınıza, becerilerinize ilişkin abartılı bir görüşü olduğu inancına sahip olmak,
Başarının dışsal unsurlara bağlanması (şans eseri elde edilmesi ya da çok çalışma vb.),
Toplum karşısında, sahne önünde konuşma yapmaktan çekinmek İmposter sendromunun belirtileridir.

İmposter Sendromu Nedenleri:

1) Ebeveyn tutumları: Çocukluk dönemindeki ebeveyn tutumları imposter sendromuna zemin hazırlamaktadır.

2) Başarıyı aşırı takdir etmek ya da etmemek: Özellikle başarı konusunda baskıcı davranarak aşırı takdir eden veya etmeyen ebeveynlerin çocuklarında yetişkinlik döneminde bu sendrom görülebilir.

3)Mükemeliyetçi yaklaşım: Aşırı takdir sonucu mükemmeliyetçi algı gelişebilir. Diğer insanların en iyisini, en mükemmelini beklediğini zannederek mükemmel olmadığı için bu kez suçluluk duygusuna kapılır. Özellikle aile içerisinde herhangi birinin çok başarılı olarak etiketlenmesiyle beraber takdir edilmeyen diğer çocuğun başarılarına karşı seçici davranılması da yetişkinlik döneminde imposter yani sahtekarlık sendromuna yol açabilir.

4) Eleştirel yaklaşım: Ayrıca ebeveynin çocuğa karşı eleştirel yaklaşımı da,yetişkinlik döneminde elde ettiği başarıları hak etmediğini düşünmesine neden olur.

5) Cinsiyetçi yaklaşım : Ebeveynlerin cinsiyetçi yaklaşımlarından ötürü kadınların bu sendroma yakalanma riski daha fazladır.Düşük özgüven ile yetişmiş kadınlar, kendi elde ettiği kariyer ve başarıların kendinden kaynaklandığına bir türlü inanamıyorlar.

6) Aile içi travmatik olaylar.

İmposter Sendromunda Öneriler :

Öncelikle bu durumu kabul edebilmek ve farkında olmak ilk adımdır.

Ardından kendinizi yargılamaktan vazgeçin.

Kendinize hata yapabilme özgürlüğü verin. Hatalarınızdan ders çıkarın ama hatalarınızın hayatınızı etkilemesine izin vermeyin.

Başarılarınızı listeleyin. Eğer başarılarınıza dair negatif düşünce zihninize geliyorsa bununla ilgili kanıtlar bulmaya çalışın.

İyi olduğunuz yönleri fark edin ve sık sık kendinize tekrarlayın.

Nefes egzersizleri çalışın.

Kendinize sık sık olumlamalar yapın.

Çevrenizdeki insanların başarılarınız hakkındaki görüşlerini önemseyin.

İmposter Sendromu Tedavisi:

Bu sendrom psikoterapi ve gerekli durumda ilaç desteğiyle tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Kişiye farkındalık kazandırabilmek, özgüven, öz değer ve empati becerilerinin geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılır. Böylece yaşam kalitesini arttırmasına ve sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesine destek olunur.

Psikolog Funda Buharalı.