Aktif Dinleme

Aktif dinleme becerisi, aktif dinleme becerisini geliştirme.

Etkili iletişim kurma becerisinde konuşma ve dinleme önemli bir yere sahiptir. Birisi “anlatma “ diğeri “anlamayı” kapsar. Konuşma ve dinleme iletişimde ayrılmaz bütününün bir parçasıdır. Etkili bir iletişim için biri olmadan diğeri olmaz. Bu birbirini iki tamamlayıcı eylem, aktif ve etkili kullanıldığında iletişimin kalitesi ortaya çıkar. Etkili bir iletişim becerisi doğuştan gelen bir yetenek değildir. Sürekli pratik ve iyileştirme isteyen öğrenilmiş bir beceridir. Bu yazımızda aktif dinleme becerisi hakkında önemli noktalara değinmeyi hedefliyoruz.

Aktif dinleme becerisinde konuşmacı ve dinleyici bulunur. Belirli bir zaman dilimi oluşturularak iletişime geçilir. Karşılıklı kavrayışın gerçekleşebilmesi için konuşmacı, konuşmasını bitirdikten sonra dinleyicinin ona geri bildirim vermesi önemlidir. Tüm dikkatini konuşmacıya vererek mesajını anlamayı ve anladığını geri bildirim yoluyla gösterebilmeyi içerir.

Aktif dinlemede aynı zamanda konuşmacı ve dinleyicinin yer değiştirerek iletişimi devam ettirmesi etkili iletişim için gereklidir. İletişimde dinleyici, konuşmacıyı iyi dinleyerek anladığını konuşmacıya ilettiğinde, konuşmacı anlaşıldığını hissettiğinde “ hah tamam böyle doğru anlaşıldım” dediğinde roller değiştirilir. Konuşmacı dinleyici, dinleyici konuşmacı olarak iletişim sürdürülür. Dinleyicinin esas amacı cevap vermek değil anlama niyetiyle dinlemektir. Tamamen konuşmacıya odaklanmak, verdiği mesajı anlamak, onu tüm yönleriyle kabul etmek ve empatik bir iletişim kurmaktır.

Aktif dinleme bilişsel, duyusal ve davranışsal olmak üzere üç önemli boyuta sahiptir. İletişim içinde olduğunuz kişiden gelen açık veya örtük tüm bilgileri dikkatle dinleme, anlama ve bütünleştirme durumu bilişsel boyuttur. Duygusal tepkileri yönetebilmeyi kapsama durumu ise duygusal boyuttur. Sözlü ya da sözsüz davranışlarla ilgi ve anlayışı karşı tarafa iletmeye çalışmak ise davranışsal boyuttur.

Aktif dinlemede, dinleyici karşı tarafı tekrar etme, yansıtma, vurgulama, empati kurma, özetleme, farklı sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerini kullanarak iletişime dahil olur. Konuşmacıyı ilgiyle, sabırla dinlemeyi içerir. Göz teması kurulur. Duruma göre not alınabilir. Konu hakkında sorular sorulabilir. Analiz yapılır. Anlayıp anlamadığıyla ilgili beden dili etkili bir şekilde kullanılır. Empatik dinleme mevcuttur.
Aktif dinleme becerisi, konuşulan konuyu tam olarak kavrama, anlama, ilgi gösterme ve empati kurma becerisidir.

Etkili bir dinleme becerisinin en temel iki özelliği ise dinlemeye istekli olmak ve hazır olmaktır. Konuşmayı dinleyebilmek için önemli sebeplerin olması dinleme isteğinin artmasını sağlar. Ayrıca zihnen ve bedenen konuşmaya hazır olmak odaklanmayı artırır. Aktif dinleme sadece karşınızdaki kişinin size söylediklerini duymak değil, onunla tam olarak etkileşime girmektir. Tüm dikkatinizi karşıya vermektir. Onu uygun bir biçimde kabul etmektir. Anladıklarınızı geri bildirim yoluyla iletebilmeniz demektir.

Bu sayede, iletişimlerinizde güven ve saygı oluşur. Hatta bununla beraber empatik ve anlayış içindeki yaklaşım, özsaygıyı artırır. Kişinin kendine olan güven duygusunu pekiştirir. Aktif dinleme bireyin ilişkilerini ve kariyerini olumlu yönde etkiler. İş yaşamında aktif dinleme becerisiyle problem çözme ve liderlik becerileri gelişir. Hata oranını azaltır. Yanlış anlamayı önleyebilir. Takım çalışmasını destekler. Karşıdaki bireyin düşünce ve duygularını aktif dinleme becerisiyle ele almak ilişkileri güçlendirir.

Aktif Dinleme Becerinizi Neler Engeller?

Aktif dinleme becerinizi nelerin engellediğini belirlemek çok önemlidir. Dinlemek çaba ister. En belirgin engeller arasında dinleme alışkanlığı kazanmamış olmak vardır. Bunun yanı sıra psikolojik ve fizyolojik durumlar, dikkat dağınıklığı, bilişsel sınırlamalar, dinleme hazırlığının eksikliği, yetersiz sözcük dağarcığı, ilgisizlik ve önyargı vardır. Öncelikle aktif dinleme becerinizi etkileyen unsur her ne olursa olsun onu tanımak ve farkındalık geliştirmek gerekir. Dikkat dağıtıcı engelleri öncelikle belirlemek ve onları aşabilmek için harekete geçmek önemli bir adımdır. Önyargılarınız da aktif dinleme becerilerinizi engelleyen unsurların başında gelir.Onları bir kenara bırakabilmek için bilinçli bir çaba içine girmeniz gerekir. Tepkilerinizde duygusallık yoğunsa, öncelikle duygularınızı kabul ederek karşınızdaki kişinin konuşmasına yeniden odaklanmaya gayret edin.

Aktif Dinlemeyi Geliştirme Teknikleri:

*Bir iletişim sırasında dikkatinizi dağıtan her türlü düşünceleri kenara bırakın. Sadece karşınızda bulunan konuşmacıya odaklanın.

*Beden dilinizi kullanın. Baş sallamak ya da gülümsemek gibi geri bildirimlerde bulunun. Dinlediğinizi gösterebilmek için vücut dilinizi ve jestlerinizi kullanmaya çalışın.

*Empati kurmaya odaklanın. Kendinizi konuşmacının yerine koyarak, yarattığınız engellerden sıyrılarak iletişim kurmaya çalışın.

*Geri bildirim vermeye odaklanın. Karşınızdaki kişinin söylediklerini farklı cümlelerle ifade etmeye çalışın.

*Açık ve kapalı uçlu olmak üzere soru sorma tekniklerini kullanın. Soru sormak aynı zamanda konuşmaya geri bildirim vermek demektir.

*Konuyla ilgili herhangi bir soru sormadan önce konuşan kişinin sözünü bitirmesini bekleyin. Sabırlı ve saygılı olmak etkili bir dinleme için oldukça önemlidir.

*Konuşmanın ana fikrini belirleyin. Ana fikri iyi kavramak konuşmayı tam olarak anlamanızı ve dinlemenizi sağlayacaktır.

*Yerinde ve uygun cevaplar verin. Söylediklerinizde açık, samimi ve dürüst olmaya özen gösterin.

*Bazı konuşmalarda not tutmaya çalışın. Not alarak aktif dinleme becerilerinizi artırabilirsiniz.

Psikolog Funda Buharalı.

Psikiyatrist Antalya, Antalya Psikolog, Psikoterapi ve Psikiyatri Merkezi Antalya.