Stres Nedir Stresle Nasıl Mücadele Edilir

Günlük yaşamın önemli bir parçası olan stres, kişinin biyolojik ve psikolojik dengesinin bozulmasına karşı gösterdiği tepki durumudur.

Stres, günümüzde insan hayatının tüm yönlerini, kişinin normal isteklerini ve yaşam kalitesini bütünüyle etkiler. İyi ya da kötü günlük yaşamda karşılaşılan her değişiklik stres vericidir. Stres yaratan her bir faktör, herkes için aynı duygusal tepkilere yol açmaz. Bireysel farklılıklardan ötürü her bireyin stres yaratan faktöre karşı algısı, yorumu ve inanç kalıpları farklıdır.

Stres sözcüğü Latince “estrictia” kelimesinden gelmektedir.17. yüzyılda bela, felaket ve müsibet anlamına gelen stres; 18. Ve 19. yüzyılda anlam değişikliğine uğramıştır. Herhangi bir özel olmayan değişime karşı vücudun tepkisi olarak tanımlanmaktadır.

Stres, bir duruma verilen tepkiye bağlı olarak ortaya çıktığı için psikolojik ve bedensel sınırların zorlanması sonucu oluşur. Vücut bir tehdit algıladığında durum stresli ise, beyindeki stres tepkisinden sorumlu hipotalamus hemen harekete geçer. Tehlike anında adrenalin, noradrenalin ve kortizol gibi hormonlar salgılanır. Kalp atımı hızlanır, nefes alışverişi artar ve kaslar gerilir. Bu gibi fizyolojik belirtiler stresli bir durumla baş edebilmek için gereklidir. Stres karşısında vücudun hasar alması ya da hayatta kalması için sinir sisteminin verdiği bu yanıt “savaş-kaç” tepkisi olarak adlandırılır.

Stres, yaşamı olumsuz etkilemesinin yanı sıra günlük yaşamda tutum ve davranışları olumlu yönde de etkilemektedir. Bir miktar stres insanı en uygun davranışsal ve bilişsel performans seviyesine çıkarabilir ve kişinin daha iyi bir performans sergilemesine yol açabilir. Optimum düzeydeki bir stres, kişinin engelleri aşması ve problem çözme becerisinin gelişmesi için gereklidir. Kişi olumlu durumlardan kaynaklanan stresle baş edebildiği zaman olgunlaşır ve kendine olan güveni artar. Bu duruma örnek olarak; üniversiteyi kazanmak, duygusal bir ilişkiye başlamak vb. gibi örnekler verilebilir.

Stres Nedenleri:

Günlük yaşamda pek çok faktör stres kaynağı olabilir. Bunlar çevresel, fiziksel, sosyal ve kişisel durumlardır. Örneğin; gelecek kaygısı yaşamak, iş değişikliği ya da iş kaybı, boşanma, bir yakının vefatı, aile baskısı, sınav dönemleri, akademik başarısızlıklar, problemli romantik ilişkiler, maddi sıkıntılar ve sağlık problemleri gibi birçok durum stres yaratabilir. Kısacası bir konuda endişelenmek, bir konuda az kontrole sahip olmak, baskı, içsel çatışma ve sizi bunaltan sorumluluklara sahip olmak başlıca stres yaratan nedenlerdir.

Stres Belirtileri:

Stres bedensel, duygusal ve zihinselsel olmak üzere belirtiler verir.

Bedensel Belirtiler:

*Kalp çarpıntısı.
*Nefes darlığı.
*Sıcak veya soğuk basması.
*Sindirim sistemi bozuklukları.
*Mide krampları.
*Ellerde titreme.
*Uykusuzluk.
*Aşırı duyarlılık.

Duygusal Belirtiler:

*Kaygılı olmak.
*Sinirlilik.
*Çökkünlük.
*Huzursuzluk.
*Gerginlik.

Zihinsel belirtiler:

*Konsanstrasyon eksikliği.
*Unutkanlık.
*Zihinsel durgunluk.
*Zihin karmaşası.
*Kararsızlık.
*Sosyal hayatın durgunlaşması.
*Organize olmada güçlük yaşamak.

Stresle Baş Edebilmek İçin Öneriler:

*Düzenli egzersiz yapmanız kas gerginliğinin azalmasına ve kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olur.
*Aile, yakın arkadaş ya da romantik partnerinizden stresli durumlarda destek almak sizi rahatlatabilir.
*Yeni hobiler edinmeniz, ilginizin ve enerjinizin yönünü değiştirecektir ve stresin azalmasına yardımcı olacaktır.
*Uyku ve beslenme düzeninize önem vermeniz stres yönetimi açısından önemlidir.
*Gevşeme egzersizleri, nefes terapisi ya da meditasyon stresle baş edebilmenize fayda sağlar.
*Gündelik yaşamda mizaha ve şakaya yer verebilirsiniz. Bu da stresle baş edebilmede bireysel stratejiler arasındadır.
*Hayır diyebilmeyi öğrenmeniz, sosyal ilişkilerden kaynaklanan stres yönetimi için önemlidir.
*Zamanı iyi yönetebilmeye yönelik davranışlarınız, zaman baskısından kaynaklanan stresle mücadelede oldukça etkilidir. Zamanı iyi kullanarak kendi amaç ve önceliklerinizi belirleyebilir ve yaşam kalitenizi yükseltebilirsiniz.

Psikolog Funda Buharalı.