Sürekli Şikayet Etme Davranışı

Günümüzde çoğu kişinin sık yaptığı davranışlar arasında olan şikayet etmek, aslında hem basit hem de kolay olduğu için insanların tercih ettiği bir yaklaşım biçimidir. Ama bazı insanlar vardır ki hiç durmadan şikayet ederler. Her zaman şikayet edecek bir konuları hazırdır.

Dışarı çıktığı zaman havadan, kalabalıktan, çocuklarından, komşusundan, kazancından, geçmişinden ya da geleceğinden vb. gibi sebeplerden durmadan şikayet eden birileri çevrenizde mutlaka vardır. Peki bu insanlar neden sürekli şikayet ederler? Neden sürekli her şeyden yakınırlar? Çünkü eleştirmek çok basit ve risksiz bir davranıştır. Kişinin derin düşünmesine ya da bilgi birikimine sahip olmasını gerektirmez. Biraz dinleyip ardından duruma aykırı bir iki çift kelam etmek yeterlidir. Eğer sizin de etrafınızda sürekli şikayet eden birileri varsa ya da şikayet eden grubun içindeyseniz; bu yazımızda bu davranışın altında yatan sebeplere ve çözüm önerilerine değinmeye çalışacağız, dikkatle okumaya devam edin.

Sürekli şikayet etme davranışının altında yatan birincil sebep aslında kişinin sorumluluktan kaçmasıdır. Yani sorumluluk almak istememesidir. Kişi, şikayet etme davranışıyla bir yanlışı ya da eksikliği göz önüne sunar. Bu durumu desteklemediğini ve katılmadığını belirtmiş olur. Fakat sadece şikayet etmek, başlı başına yeterli değildir. Bir sorun varsa buna çözüm yolu üreterek gayret göstermek gerekir. Sadece şikayet ederek köşeye çekilmek, birileri tarafından kurtarılmayı bekleyerek, onların çözüm yolu üretmesini beklemektir.

Bir diğer sebep ise; şikayet etme davranışı aslında o kişinin diğerleriyle iletişim kurma yolu olabilir. Kişinin yeterince onay, takdir ve ilgi görmemiş olması şikayet etme davranışını tekrarlamasına yol açabilir. Bu şekilde bir ifade biçimi, duyguları paylaşmanın farklı bir yolu olabilir. Böylece kişinin kısa süreli de olsa çevresinden ilgi ve sempati görmesini sağlar ve kişinin anlık rahatlamasına yardımcı olur. Fakat uzun vadede karamsar, kaygılı ve depresif bir bakış açısı oluşturduğu için diğerleriyle olan iletişimine zarar verebilir.

Bir diğer sebep ise; sürekli şikayet ederek kabul etmeyi bilmemektir. Hayatta her şey mükemmel ya da dört dörtlük değildir. Bazen hatalar, yanlışlar, haksızlıklar da olabilir. Hayatın içindeki dengeyi yakalayabilmek önemlidir. Her zaman yaşamın olumsuz tarafına odaklanarak şikayet etmek pasifliğe yol açar. Bazen de “Hayatın içindeki eksiklikleri ve yanlışları kabul ederek, bu şartlar ve imkanlar doğrultusunda neler yapabilirim? Nasıl çözüm yolu üretebilirim?” diyebilmek ve çözüme odaklanmak gerekir.

Şikayet etme davranışı kişilik yapısına göre değişkenlik gösterir. Örneğin; narsist kişilik yapısına sahip bir kişi, her konuda kendini haklı görür. Her şeyin en iyisini hak ettiğini düşünür ve diğerlerini suçlama eğiliminde olur. Her zaman en iyisini kendinin bildiğini düşündüğü için çevresindeki insanlardan sürekli şikayet eder. Obsesif kişiler, isteklerinin kendi istediği şekilde yapılmamasından ve olayların kendi kontrollerinden çıkmasından dolayı sürekli şikayet eder. Paranoid kişiler; etrafa karşı güvensizlikle doludur. Diğerlerini düşman olarak algılamasından dolayı yalnız kalmaktan daha çok şikayet ederler.

Genel olarak özgüveni ve problem çözme becerisi düşük olan kişiler daha sık şikayet etme davranışını tekrarlar. Aslında insanlar genellikle bir şeyler yolunda gitmediğinde ya da beklentileri karşılanmadığı zaman bir durumdan hoşnutsuzluğunu dile getirebilmek için şikayet etme davranışına başvurur. Bu durumun birçok sebebi olabilir. Örneğin; bir restaurantta istediğiniz yemeğin iyi pişmemesi, trafikte uzun süre kalmak ya da mağazada istediklerinizi bulamamak gibi günlük hayatta karşılaşılan bazı durumlar şikayet etme davranışı sergilemenize neden olabilir.

Burada şikayet ettiğiniz konular sizin haksız olduğunuz anlamına gelmez fakat önemli olan nokta şikayet edilen konu hakkında konfor alanının dışına çıkarak, çözüm yolu üretebilmektir. Kişi, çoğu zaman şikayet ederek gerçek yaşamdan uzaklaşır ve kendine bir saklanma alanı oluşturur. Günlük yaşamda karşılaşılan memnuniyetsizlikler ve hayal kırıklıkları arttıkça hayatın içindeki olumlu deneyimler göz ardı edilmeye başlar ve yaşanan olumsuz deneyimler daha sık göze çarpar. Böylece sürekli bir şeylerden şikayet etme davranışı kişiyi çaresizliğe, karamsarlığa ve umutsuzluğa sürükler. Olumsuz duygular zamanla kişinin depresif ve kaygılı olmasına yol açar. Bu durum kişinin psikolojisine ve çevresiyle olan iletişimine zarar verir.

Çözüm İçin Öneriler:

*Bir şeylerden şikayet etmeye başladığınız anda hemen durup derin bir nefes alın ve şu anda şikayet ettiğiniz şeylerin sizin için ne kadar önemi var? Bu soruya odaklanın. 10 dakika sonra ya da 1 saat sonra sizin için hala önemli olmaya devam edecek bir konu mu? Bir şeylerden şikayet ederken bedeninizde ne hissediyorsunuz? Ne gibi düşünceler zihninizden geçiyor?

*Şikayet ettikten sonra nasıl hissediyorsunuz? Eğer gerçekten şikayet ettiğiniz konu sizin için önemliyse, şikayet etmek yerine çözüme odaklanın ve bir an önce harekete geçmeye çalışın.

*Şikayet ettiğiniz anları fark etmeye çalışın. Bu konuda farkındalık becerinizi artırmaya odaklanın. Bazen şikayet ettiğinizin bile farkında olmayabilirsiniz. Bu durumu her fark ettiğiniz anda durun ve sizi nelerin tetiklediğini belirlemeye çalışın.

*Hangi konularda sık şikayet etme eğilimi gösteriyorsunuz? Bunları not edin ve kendinize şikayetlerinize çözüm olabilecek hedefler oluşturmayı deneyin.

*Çevrenizde sürekli şikayet eden birileri varsa uzak durmaya gayret gösterin.

*Şikayet ettiğiniz zamanlarda size yardım önerisinde bulunan kişilerin desteklerini kabul edin.

*Kimlere hangi konularda şikayet ediyorsunuz? Bunları bir düşünün. Örneğin, işinizle ilgili yetiştiremediğiniz bir konuyu eşinize yakınmanız size bir fayda sağlamaz. Önceliklerinizi, zamanlamalarınızı ve işinizle ilgili planlamalarınızı önceden yapın.

Özetle; sürekli şikayet etmek olumsuz düşünme olasılığınızı artırarak, ruh sağlığınızın bozulmasına yol açar. Siz farkında olmasanız bile çevrenizdeki yakınlarınız da sizin ruh halinizden etkilenir ve bu durum sürekli bir hal almaya başladığında, kişilerarası ilişkileriniz bozulmaya başlar. Bir konu hakkında durmadan şikayet ederek enerjinizi boşa harcamak yerine memnuniyetsizliğinizi harekete geçerek, çözüm yolu üretmeye odaklanın. Eğer bu konuda zorlandığınızı fark ediyorsanız psikolojik destek almayı ihmal etmeyin.

Psikolog Funda Buharalı.

Antalya Psikiyatrist, Psikoterapi Merkezi Antalya.