Şizoaffektif Bozukluk

Hem şizofreni hem de duygudurum bozuklukları özelliklerini bir arada taşıyan hastalık psikiyatride şizoaffektif bozukluk ismini alır.

1913 yılında George H. Kirby, 1921’de August Hoch, 1933 yılında Jacob Kasanin şizofreni ve duygudurum bozukluğu belirtilerini birlikte taşıyan karma özelliklere sahip hastaları günümüze yakın şekilde tanımlamış, Kasanin ilk kez şizoaffektif bozukluk terimini kullanmıştır.

Bir hasta aşağıdaki altı kategoriden birine uyuyorsa şizoaffektif bozukluk tanısı alır.

1)Duygudurum belirtileri gösteren şizofreni olguları.

2)Şizofreni belirtileri gösteren duygudurum bozukluğu olguları.

3)Hem şizofreni hem duygudurum bozukluğu olanlar.

4)Şizofreni ve duygudurum bozukluğu ile ilişkili olmayan üçüncü bir psikozu olanlar.

5)Şizofreni ve duygudurum bozukluğu arasında bir yelpazede bulunan hastalar.

6)Yukarıdaki beş maddenin kombinasyonunu gösteren hastalar.

Sıklığı konusunda farklı rakamlar bulunan bu hastalık çoğu kez tanıdan emin olunamadığında bir ön tanı olarak ele alınmakta ve şizoaffektif bozukluk denmektedir.

Kadın erkek dağılımı genelde eşit ise de şizoaffektif bozukluğun depresif tipi kadınlarda iki kat daha fazladır.

Nedeni tam bilinmeyen şizoaffektif bozukluk, şizofreni veya duygudurum bozukluğunun bir tipi veya her ikisinin eş zamanlı birlikteliği olabileceği gibi bunlardan bağımsız ayrı bir psikoz türü de olabilir.

Heterojen özellikler gösteren şizoaffektif bozukluk olgularında bazı hastalar belirgin duygulanım belirtileri yanında şizofreni, diğerleri ise şizofrenik belirtileri de olan duygudurum bozukluğu hastalarıdır. Bazı hastalar ise iki grubun özelliklerine de uymayan farklı bir klinik sendrom gösterirler.

DSM-5 şizoaffektif bozukluk kriterleri;

1)Kesintisiz bir hastalık sürecinde şizofreni ile eş zamanlı major depresif ya da manik bir dönem bulunması.

2)Duygudurum bozukluğu seyrinde depresif ya da manik bir dönem harici en az iki hafta sanrı ya da varsanılarla seyreden psikotik dönem bulunması.

3)Hastalığın aktif ve rezidüel döneminde toplam sürenin büyük çoğunluğunu oluşturan bir zaman diliminde majör bir duygudurum dönemi tanı ölçütlerinin karşılanması.

4)Bu bozukluğun herhangi bir ilaç ya da madde kullanımı veya başka bir tıbbi durum ile ilgili olmamasıdır.

Duygudurum bozukluğu ve şizofreni için geçerli olan tüm ayırıcı tanılara şizoaffektif bozuklukta da dikkat edilmelidir. Tanı sırasında tüm organik patolojileri ekarte etmek için ayrıntılı bir tıbbi inceleme şarttır.

Şizoaffektif bozukluğun tedavisinde majör ilaç grubu duygudurum düzenleyicilerdir. Depresif ağırlıklı olgularda karbamazepin, bipolar tipte lityum ve/veya karbamazepin, gereğinde antipsikotik ilavesi uygundur. Depresyon ağır ise fluoksetin, sertralin gibi bir seçici serotonin geri alım inhibitörü tedaviye eklenebilir. Tedaviye dirençli manili hastalarda EKT gerekebilir. Psikotik belirtilerin varlığında ise antipsikotik ilaçlardan destek alınır.

Aile terapisi, sosyal beceri eğitimi ve bilişsel rehabilitasyonun kombinasyonu tedaviyi hızlandıracak en etkili yöntemlerdendir.

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi, Psikiyatrik hastalıklar ve tedavisi.

Psikiyatrist ve psikoterapist Emine Filiz Uluhan.