Aile Terapisi

Aile terapisi klinik problemlerin ailenin dinamikleri içinde çözümüne odaklanan bir kuram ve psikoterapi yöntemidir.

Aile terapisinde hem aile bireylerinin birbirleriyle ilişkilerinde problemli, uyumsuz, çatışma yaratan iletişim örüntüleri, hem de bireylerin kendilerini sınırlayan, zarar veren inanç ve davranış sistemleri değiştirilmeye çalışılır ve birbirlerine uyum göstermeleri konusunda müdahalede bulunulur.

Ailelerin değişmesine yardımcı olmak hem bireylerin, hem ailelerin, hem de toplumun daha iyi bir şekilde işlemesini sağlar.

Aile terapisinin özünde problem çıkaran aile üyesine bireysel olarak yaklaşmak yerine, aile patolojinin odak noktası olarak alınır. Bu çerçevede bireysel davranışın ortaya çıktığı aile bağlamına, bireyler arasındaki davranışsal sıralamaya ve şu anda neyin olduğuna ve her bireyin diğer aile üyelerini nasıl etkilediği ve onlardan nasıl etkilendiğine bakılmaktadır.

Aile sürekliliği olan, yaşayan bir sistemdir. Bu sistem önce aile bireylerinden oluşan aile içi küçük bir sosyal bağlam, sonra da dışarıdaki toplumun bir parçasıdır. Sosyolojik sistemde birim veya unsurların birleşimi parçalarından daha geniş bir oluşum meydana getirmektedir. Sistemdeki hiçbir unsur ayrıştırılarak anlaşılamaz. Çünkü bu unsurlar hiçbir zaman birbirinden bağımsız işlemezler.

Aile terapistleri bir bireyin diğerinin davranışına sebep olduğunu varsaymak yerine her iki kişinin de karşılıklı dairesel etkileşim, yani bir tepki zinciri içinde davrandıklarını kabul eder. Bu bağlamda ailede ''sen başlattın'', ''ben, sen şöyle yaptığın için yaptım'', ''bunu sen istedin'', ''sen öyle dediğin için, ben de böyle demek zorundaydım'' gibi yaklaşımlara rağbet edilmez. Çünkü aile ilişkilerinde basitçe bir sebep, sonuç ilişkisi değil, tekrarlanan uzun süreli bir etkileşim mevcuttur.

Aile sistemlerinde bireyin en az üç alt sistemi vardır. Eş olma, ebeveyn olma ve kardeş olma gibi. Bu alt sistemlerin terapide değerlendirilmesi çok önemlidir.

Cinsiyet rollerinin, kültürün ve etnik kökenin de aile üyelerinin davranış örüntülerindeki etkisi terapide göz önüne alınır.

Aile Terapilerinde aile sistemleri metodları, bireysel psikoterapiye uygulanarak bir bütünlük sağlanır. Adlerci psikoterapi, varoluşçu psikoterapiler, davranışçı terapiler, bilişsel terapiler, akılcı duygusal davranış terapileri, aile terapilerine başarıyla uyum gösterir. Akrabalar da dahil bütün aileyi içine alan, grup terapileri de aile terapilerinde kullanılabilmektedir.

Aile terapilerinde temel görüşleri özetlersek;

1-Bireyler sosyal çevrelerinin bir ürünüdür. Terapide aile ilişkileri mutlaka göz önünde tutulmalıdır.

2-Bireyin problemli davranışı bir ilişkiler bağlamında ortaya çıkar. Yanlış interaktif ilişkilere yapılan müdahaleler, terapinin püf noktasıdır.

3-Bireysel semptomlar haricen mevcut aile sisteminin hareketleriyle sürdürülür.

4-Terapide odak noktasının aile etkileşimi olduğu, birleşik seanslar, bireysel seanslardan daha etkilidir.

5-Aileyle dış dünya ve aile bireylerinin kendi aralarındaki sınırları ve aile sistemlerini değerlendirmek terapide önemlidir.

6-Bireylere konan psikopatolojiye bağlı, psikiyatrik tanılar ailedeki işleyiş bozukluğunu değerlendirmeyi yanıltabilir.

7-Aile terapisinin hedefi iş görmeyen, çatışma yaratan, birbiriyle uyumsuz, ailevi interaktif örüntüleri değiştirmek ve/veya danışanların kendilerinin, bugün ve gelecekleri için yeni alternatif fikirler oluşturmalarına yardım etmektir.

Psikoterapi sürecinde aile bireylerinde yapısal değişim (ailenin örgütsel yapısında düzenleme), davranış değiştirme, yaşantısal değişim ve bilişsel değişim sağlanmaktadır.

Aile terapisi problemin doğasına ve karmaşıklığına, ailede problemin düzelme konusundaki dirence ve tedavinin hedeflerine göre kısa veya uzun olabilmekle birlikte ortalama 10- 15 seans sürebilmektedir.

Özetle, aile terapisi bireyin içsel psişik problemlerinden ziyade aile içindeki işlevsel olmayan etkileşim örüntülerindeki patolojiye odaklanır. Aile bireyindeki sorunlu davranış ailedeki dengesizliğin işaretidir. Bulgular mevcut aile etkileşimlerinden ortaya çıkar ve bu etkileşimler aracılığıyla devam eder.